Farbownik polny (Centaurea cyanus), znany także jako chaber bławatek, to chwast jednoroczny z rodziny astrowatych. Choć często ceniony za swoje niebieskie kwiaty, w uprawach rolniczych, takich jak soja i groch, może powodować istotne straty plonów. W artykule przedstawiamy charakterystykę tego chwastu oraz skuteczne strategie jego zwalczania w uprawach roślin strączkowych.

Charakterystyka farbownika polnego

Farbow­nik polny:

• Rozwija się najczęściej na glebach lekkich i średnich,
• Jest rośliną światłolubną, preferuje stanowiska otwarte,
• Występuje powszechnie w całej Polsce,
• Osiąga wysokość 30–90 cm,
• Kwitnie od czerwca do września,
• Rozmnaża się wyłącznie przez nasiona – jedna roślina może ich wyprodukować nawet kilkaset.

W uprawach soi i grochu może konkurować z roślinami o światło, wodę i składniki pokarmowe, a jego obecność może też utrudniać zbiory.

Metody zwalczania

1. Zabiegi agrotechniczne

• Płodozmian – Unikanie monokultury soi lub grochu zmniejsza ryzyko masowego pojawu chwastów.
• Orka zimowa – Wczesne zaoranie resztek pożniwnych ogranicza ilość nasion chwastów zdolnych do kiełkowania.
• Uprawa uproszczona – Stosowanie bronowania i agregatów uprawowych wiosną pomaga niszczyć siewki chwastów przed wschodami roślin uprawnych.

2. Zwalczanie mechaniczne

• Bronowanie przedsiewne i po wschodach – szczególnie skuteczne w przypadku grochu, który dobrze znosi mechaniczne odchwaszczanie.
• Opielanie międzyrzędowe – w przypadku soi prowadzone od fazy 2-3 liści, może skutecznie ograniczyć wzrost farbownika.

3. Zwalczanie chemiczne

Dobór herbicydów musi być zgodny z aktualnym rejestrem środków ochrony roślin. W przypadku farbownika polnego warto stosować preparaty zawierające:

Soja:

• Pendimetalina – działa doglebowo, stosowana przedsiewnie lub bezpośrednio po siewie.
• Imazamoks – stosowany nalistnie, skuteczny przeciwko wielu chwastom dwuliściennym, w tym farbownikowi – przykładem takiego preparatu Zemax 40 SL

Groch:

• Linuron lub metrybuzyna – stosowane przed wschodami lub na wczesnym etapie wzrostu.
• Bentazon – skuteczny nalistnie w fazie 2–4 liści chwastu.

Wskazówki praktyczne

• Monitoring pola – regularna lustracja upraw pozwala na szybkie wykrycie i reakcję na obecność chwastów.
• Zwalczanie wczesne – im młodsze siewki chwastu, tym łatwiejsze i skuteczniejsze ich zwalczenie.
• Zabiegi łączone – najlepsze efekty daje połączenie metod agrotechnicznych, mechanicznych i chemicznych.

Podsumowanie

Farbow­nik polny, choć z pozoru niegroźny, może stanowić poważne zagrożenie w uprawach soi i grochu. Skuteczne zwalczanie tego chwastu wymaga kompleksowego podejścia – od odpowiedniego płodozmianu, przez zabiegi mechaniczne, aż po celowane stosowanie herbicydów. Właściwe działania prewencyjne i szybka reakcja na pojawienie się chwastu pozwolą ograniczyć jego wpływ na plon i jakość uprawy.